TÜRKLERİN İSLAMİYETİ KABULÜ

d  Türklerin Müslümanlarla olan ilişkileri Hz. Ömer dönemine kadar dayanmaktadır.

d  Emevîlerin izlediği ırkçı politika (Mevali Politikası) nedeniyle, Türkler İslâmiyet’le geç tanışmıştır.

d  İslâm dünyasında Mevali politikasına karşı bir tepki olarak Şuûbiye Akımı ortaya çıkmış ve Emevîler’den sonra yönetimi ele geçiren Abbasîlerin Mevali politikasını terk etmesiyle Türkler için yeni bir dönem başlamıştır.

d  İslâmiyet’in Türkler arasında yayılması Abbasîler döneminde başlamış, Abbasî Devleti ile Çinliler arasındaki Orta Asya’ya hâkim olma mücadelesi Türk-Arap ilişkilerinde bir dönüm noktası olmuştur.

d  Türklerin İslâmiyet’i kabul etmelerinde en önemli olay ise 751 Talas Savaşı’dır.

d  Türk-Arap mücadeleleri Abbasiler döneminde şiddetini kaybetti.

Savaşın Efsaneleri 10. Bölüm | Talas Savaşı

TALAS SAVAŞI 751

Hz. Ömer’in 642’de Nihavent Savaşı’nı yapıp İran’daki Sasani Devleti’ne son verip İran’ı almasından sonra Türklerle Müslüman Araplar sınır oldu.Hz Osman zamanında Kafkasya ve Horasan’da Türklerle çatışmalar başladı.Emeviler döneminde Kuteybe Bin Müslim Maveraünnehr’i aldı.Türkişler Emevilerle büyük bir mücadeleye girişti.Bu mücadelenin temelinde Emevilerin yaptığı aşırı ırkçılık yatmaktaydı.Türkiş Kağanı Sulu Kağan Emevileri buradan kovdu.751 yılında yapılan Talas Savaşı ile ilişkiler barışa dönüştü.Talas Savaşı’nın sebeplerine bakıldığında

1) 745’te yıkılan Kutluk Devleti’nin yerine kurulan Uygur Devleti’nin henüz toparlanmamış olması.

2) 747’de Çin’in bunu fırsat bilerek batıya doğru ilerlemeye başlaması.

3) Çinin Orta Asya’yı hakimiyeti altına almak istemesi.

Çin’in karşısına çıkan Karluk Türkleri bunlarla tek başlarına mücadele edemeyeceklerini anladılar. Abbasilerin

Horasan valisi Ebu Müslim’den yardım istediler. Arap Türk ordusu 751’de Çin’i yendi.

Bu savaşın sonuçlarına bakıldığında

♦Orta Asya Çin egemenliğinden kurtuldu.

♦Çin’in batıya doğru ilerlemesi durduruldu.

♦Zengin tarım havzası Uygurların eline geçti.

♦İslam Türkler arasında yayılmaya başladı.

♦Karluk Türkleri  İslam’ı benimsedi.

♦Türkler Abbasi Devleti’nde görev almaya başladı.

♦Türk İslam tarihi başladı.

♦İslam dünyası Türkleri kazandı.

♦Kağıt, pusula, barut ve matbaa önce Türklere sonra İslam dünyasına yayıldı.(756’da Semerkant’ta)

♦ilk kağıt fabrikası kuruldu.

♦Türklerle Araplar arasında barış dönemi başladı ticari ilişkiler arttı.

İLK MÜSLÜMAN TÜRK DEVLETİ

X. yüzyıl başlarında Samanoğullarından bir şehzade, iç karışıklık nedeniyle Karahanlılara sığındı. Beraberinde.getirdiği din adamları, Karahanlı soyundan olan Satuk Buğra'nın Müslüman olmasını sağladılar. Abdülkerim adını alan Satuk Buğra Han, hükümdar olduktan sonra halkın da İslam dinine girmesini sağladı (945). Böylece Karahanlılar ve İtil Bulgar devletleri, ilk Müslüman Türk devletleri oldular.

TÜRKLERİN İSLAMİYETİ KABUL ETMELERİNİN NEDENLERİ

Türkler. X. yüzyıl başlarından itibaren büyük kitleler halinde Müslüman olmaya başladılar. Bunda, Türklerin İslam öncesi inanışları ile İslamiyet arasında büyük benzerliklerin bulunması etkili olmuştur:

6  Türkler, diğer dinlere karşı engin bir hoşgörüye sahipti. İslamiyet de bir hoşgörü diniydi. Türkler, tek tanrıya (Gök Tanrı) inanıyorlardı. İslam dininde de tek tanrı inancı vardı.

6  İslam öncesi Türk töresindeki ahlak anlayışı ile İslamiyetin getirdiği ahlak anlayışı arasında büyük benzerlikler vardı.

6  Hırsızlık, yalancılık ve adaletsizlik gibi davranışlar Türk töresinde ve İslam ahlak anlayışında yasaklanmıştı.

6  Gök Tanrı inancındaki kurban, ahiret, cennet ve cehennem gibi kavramlar İslamiyette de vardı.

6  Türklerdeki fetih anlayışı ile İslamiyetteki cihat anlayışı benzerlik gösteriyordu.

6  Gök Tanrı inancında din adamları, halktan üstün değildi. İslamiyette de ruhban sınıfı yoktu.

6  Türkler temizliğe çok önem verirlerdi; İslamiyette ise "Temizlik imandandır." ilkesi vardı.

TÜRKLERİN İSLAMİYETE HİZMETLERİ VE BİLİM İNSANLARI

d  Türklerin İslamiyeti kabul etmeleri, dünya tarihinin önemli olaylarından birisidir. Çünkü Türkler, İslamiyetin korunup geniş alanlara yayılmasında, İslam kültür ve medeniyetinin gelişmesinde önemli görevler üstlendiler.

d  Türkler özellikle Abbasilerden itibaren halifelik orduları içinde yer aldılar.

d  Bizans sınırındaki Antep, Urfa, Tarsus gibi şehirlere yerleştirilmeleri ile İslam Devleti'ni Bizans tehlikesine karşı korudular. Türklerin yerleştirildiği bu sınır şehirlerine avasım adı verilirdi.

d  Oğuzların İslamiyeti kabul etmelerinden sonra Büyük Selçuklu Devleti kuruldu. Bu devletin güçlü bir İslam devleti haline gelmesi ile Türkler İslam dünyasının siyasi liderliğini ele geçirdiler.

d  Müslüman Türk hükümdarlar, Abbasi halifelerini iç ve dış baskılara karşı kolladılar. Büyük Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey, Abbasi Halifesi Kaimbiemrullah'ı Şii Büveyhoğullarının baskısından kurtardı. Abbasi halifesi, bu yardımlarından dolayı Tuğrul Bey' e doğunun ve batının sultanı unvanını verdi. Bu durum, Türklerin İslam dünyasında ulaştığı gücü en güzel şekilde açıklamaktadır.

d  Türk hükümdarlarının tahta geçtiklerinde Abbasi halifelerinden menşur almaları ve halife adına hutbe okutmaları gelenek haline gelmişti.

d  Onların bu tutumu, İslamiyete ve. halifeye saygılarının bir ifadesinden başka bir şey değildi.

d  Türkler, Matematik alanında Harezmi; Matematik, coğrafya ve astronomi alanında Birüni (Beyrılni); Felsefede Farabi; Tıp alanında İbn-i Sina , Kelam ilminde Gazali gibi dünya çapında bilim adamlarını yetiştirerek İslam medeniyetinin gelişmesine önemli katkıda bulundular.

d  Avasım Şehirleri; Abbasiler Devleti zamanında özellikle Bizans Devleti sınırında kurulan şehirlerdir. Bu şehirlere Sultan Bekov Han ve genelde savaşçı özellikleri dikkate alınarak Türkler yerleştirilmiştir. Avasım şehrinin günümüzde Adana, Osmaniye, Kahramanmaraş çevresinde kurulduğu bilinmektedir.