SERVETİFÜNUN DÖNEMİ BAĞIMSIZ SANATÇILAR

HÜSEYİN RAHMİ GÜLPINAR(1864-1944)

• Ahmet Mithat’ın “halk için roman yazma” çığırını devam ettirmiştir.
• Naturalizm akımının başarılı temsilcisidir.
• Romanlarında gözleme ve çevre tasvirlerine önem vermiştir.
• Romanlarında İstanbul halkının yöresel yaşamı, aile kurumu, batıl inançlar, dini inanışlar, alafrangalık modaları, dedikodu yapan ve birbirleriyle kavga eden kadınlar, kaynana-gelin ilişkileri gibi konuları işlemiştir.
• “Sokağı edebiyata taşıyan yazar” olarak bilinir.
• Toplum için sanat anlayışını benimser, okuru eğlendirerek eğitmeyi amaçlar.
• Eserleri yaşadığı dönemi bütün canlılığıyla yansıtır.
• Romanları “töre romanı” özelliği taşır.
• Romanlarında toplumsal eleştiriye yeer vermiştir.
• Eleştiriyi mizah yoluyla verir. Bunun için de genellikle anormal tipler seçer.
• Romanları teknik yönden başarılı değildir. Akışı kesip olayla ilgisi olmayan gereksiz bilgiler verir.
• İstanbul’un seçkin kentlerinin değil, kenarda kalmış yoksul semtlerini edebiyata taşır.
• Kişiler halk ağzıyla, şiveli, argolu konuşur.
• Hiçbir topluluğa katılmamıştır.
• Şık ve Şıpsevdi romanlarında yanlış Batılılaşmayı işler.

Eserleri:

Roman: Mürebbiye, Tesadüf, Nimetşinas, Hakka Sığındık, Son Arzu, Kaynanam Nasıl Kudurdu?, Utanmaz Adam, Gulyabani, Cadı, Deli Filozof, Sevda Peşinde, Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç, Ben Deli miyim, Kokotlar Mektebi, Efsuncu Baba, İnsanlar Maymun muydu, Kesik Baş.

Hikâye: Kadınlar Vaizi, İki Hödüğün Seyahati, Eti Senin Kemiği Benim, Tünelden İlk Çıkış, Meyhanede Hanımlar, Namusla Açlık Meselesi, Katil Buse, Gönül Ticareti, Melek Sanmıştım Şeytanı

Oyun: Hazan Bülbülü, Kadın Erkekleşince, Gülbahar Hanım, Tokuşan Kafalar, İki Damla Yaş

AHMET RASİM(1867-1932)

• Roman, öykü, tarih, coğrafya, gezi, sohbet, anı, dil bilgisi gibi pek çok alanda eserler vermiştir.
• “Fıkra” türünün edebiyatımızdaki en ünlü ustasıdır.
• Hüseyin Rahmi’nin romanlarında yaptığı yaşamı anlatma işini, fıkra ve anılarıyla başarmıştır.
• Sohbet havası içinde yazmıştır.
• Konuşma dilini kullanmıştır.
• Yaşama hep iyimser bakmış, en acı olayları bile gülümseyerek mizahi bir üslupla anlatmıştır.
• “Cep romanları” adıyla yayımlanan birçok romanı vardır.
• Edebiyatımızdaki Batılılaşmaya karşı çıkmış, Servetifünuncuları eleştirmiştir.
• “Şehir Mektupları”nda II. Abdülhamit döneminin İstanbul’unu anlatmıştır.

Eşkâl-i Zaman: Kendi çocukluk günlerinden başlayarak şehrin gündelik hayatına ait gerçek sahnelerin canlılıkla ele alındığı eserdir.

Muharrir, Şair, Edip: Basın hayatına ilişkin anılarını anlatmıştır.

Gülüp Ağladıklarım: Basın hayatına ilişkin anılarını anlatmıştır.

Falaka: Çocukluk günlerine ait mahalle mektebi anılarını anlatmıştır.

Şehir Mektupları: İstanbul'un bütün yönleriyle canlandırıldığı eserdir. Ahmet Rasim'in şaheseri olarak kabul edilmektedir.

Gecelerim: Bütün canlılığıyla İstanbul ramazanları ve Şehzadebaşı eğlenceleri anlatılmıştır.

En çok tanınan iki uzun hikâyesi ise Ülfet ve Askeroğlu'dur

Roman-Öykü

İlk Sevgili (1890), Bir Sefilenin Evrak-ı Metrukesi (1891), Güzel Eleni (1891), Mesakk-ı Hayat (1891), Leyâl-i Izdırap (1891), Mehalik-i Hayat (1891), Endişe-i Hayat (1891), Meyl-i Dil (1891), Tecârib-i Hayat (1891), Afife (1892), Mektep Arkadaşım (1893), Tecrübesiz Aşk (1893), Numune-i Hayal (1893), Biçare Genç (1894), Gam-ı Hicran (1896), Sevda-yı Sermedî (1895), Askeroğlu (1897), Nâkâm (1897), Ülfet (ikinci basılışı "Hamamcı Ülfet" adıyladır) (1898), Belki Ben Aldanıyorum (1909), İki Güzel Günahkâr (1922), İki Günahsız Sevda (1923)

 Hatıra

Gecelerim (Daha sonra "Ömr-i Edebî III"te yer almıştır) (1894), Ömr-i Edebi (4 cilt Anı, 1897-1900), Eski Maceralardan Fuhş-i Atik, 2 c. (1922), Muharrir, Şair, Edip (1924), Falaka (1927)

 Mensur Şiirleri

O Çehre (1893), Kitabe-i Gam, 3 c., (1897),

 Fıkra- Makale

Külliyat-ı Say ü Tahrir: Makalât ve Musahabat, 2 c. (1909), Külliyat-ı Say ü Tahrir: Menakıb-ı İslâm, 2 c. (1909-10), Şehir Mektupları, 4 c. (1912-1913), Tarih ve Muharrir (1913), Cidd ü Mizah (1920), Eşkâl-i Zaman (1918), Gülüp Ağladıklarım (1924), Muharrir Bu Ya (1926),

 Tarih

Arapların Terakkiyat-ı Medeniyesi, 2 cilt (1888), Tarih-i Muhtasar-ı Beşer (1887), Eski Romalılar 3 cilt (1887-1889), Terakkiyat-ı İlmiye ve Medeniye (1887), Resimli ve Haritalı Osmanlı Tarihi, 4 cilt (1910-1912), İki Hatırat, Üç Şahsiyet (1916),  İstibdattan Hakimiyet-i Milliyeye, 2 cilt (1924),

 Seyahat

Romanya Mektupları (1917)

 Monografi

Matbuat Tarihine Medhal: İlk Büyük Muharrirlerden Şinasi (1927)

 Tercüme

Edebiyat-ı Garbiyeden Bir Nebze (1886), Cümel-i Hikemiye-i Ecnebiye (1886), Cizvit Tarihi (1887), Ezhâr-ı Tarihiye (1887), Ürani (1891), İki Damla Gözyaşı (1894), Mathilde Laroche (1894), La Dame aux Camelias (1895), Karpat Dağlarında (1896), Mızıkacı Yanko ve Kamyonka (1899), Neşide-i Ruh (1899), Ohlan Karısı (1900), Kaptan Jipson (1902), Madam Hardiber (1903), Asya Kumsallarında (1904), Okul Kitapları, Yeni Usul Sarf-ı Farisî (1888), Küçük Tarih-i İslâm (1889), Küçük Tarih-i Osmanî, 2 cilt (1889), Yeni Usul Muallim-i Sarf, 3 cilt (1889), Osmanlı Tarihi (1890), Hesab-ı Tedricî (1890), İmlâ-yı Osmanî (1890), Müptedi (Sadece adı biliniyor), Hesap Kitabı, 2 cilt (1893), Sarf-ı İptidaî (1894), Küçük Hıfzıssıhha (1894),  Amelî ve Nazarî Talim-i Lisan-ı Osmanî (1895), Elifba (1903), Elifbadan Sonra (1903), Yeni Usul Muhtasar Sarf-ı Türkî (1907), Resimli Küçük Tarih-i Osmanî (1913), Yeni Sarf Dersleri II (1924), Doğru Usul-ı Kıraat III (1927),

Diğer Eserleri

Bedayi-i Keşfiyat ve İhtiraat-ı Beşeriyeden Fonograf (1885)

Elektrikiyet-i Sakine (1885)

Cümel-i Hikemiye-i Osmaniye (1886)

Elektrik (1887)

Teşekkül-i Cihan Hakkında Fikr-i İcmalî (1887)

Garaib-i Âdat-ı Akvam (1887)

Hazine-i Mekâtip yahut Mükemmel Münşeat (1889)

Ömr-i Edebî, 4 cilt (1897-1900)

Hanım (1910)

                         (Not: Eserler kısmı alıntı)

RIZA TEVFİK BÖLÜKBAŞI(1869-1949)

• Servetifünun döneminde şiirler yazdığı halde bu topluluğa katılmamıştır.
• Edebiyat, şiir, felsefe, Türk folklor ve sanatı ile yakından ilgilendi.
• Felsefeye olan ilgisinden dolayı “feylesof” unvanını aldı.
• Şair, önceleri Servet-i Fünûn geleneğiyle şiirler yazdı, sonraları halk edebiyatı biçim ve türlerine, hece ölçüsüne yönelmiştir.
• Şiirlerinde heceyi başarılı bir şekilde kullandı.
• Şiir, anı, eleştiri, edebî inceleme, felsefi nesir, çeviri türlerinde eser vermiştir.
• Şiirlerinde aşk, anı, vatan hasreti, tabiat güzellikleri, gurbet temalarını işlemiştir.
• Samimiyet şiirlerindeki en önemli özelliktir.
• Yazılarında günlük konuşma dili ve üslubunu benimsemiştir.

Eserleri:

Şiir: Serab-ı Ömrüm

Çeviri şiir: Ömer Hayyam ve Rubaileri